Әбу Әли әл-Ашғари: Имам әт-Тирмизидің «Әш-Шамаиль әл-Мухаммадийя» кітабына түсіндірме, 43 сабақ

1 712

6 ноября, 15

Әбу Әли әл-Ашғари: Имам әт-Тирмизидің «Әш-Шамаиль әл-Мухаммадийя» кітабына түсіндірме, 42 сабақ

Қырық тоғызыншы хадис

حدثنا عبد الله بن الصباح الهاشمي البصري. حدثنا عبيد الله بن موسى. حدثنا إسرائيل عن عباد بن منصور (ح) وحدثنا علي بن حجر. حدثنا يزيد بن هارون. :حدثنا عباد بن منصور عن عكرمة عن ابن عباس قال

"كان رسول الله (صلى الله عليه وسلم) يكتحل قبل أن ينام بالإثمد ثلاثاً في كل عين، وقال يزيد بن هارون في حديثه أن النبي (صلى الله عليه وسلم) كانت له مكحلة يكتحل منها عند النوم ثلاثاً في كل عين".

Бізге Абдуллаһ ибн әс-Сабәх әл-Хәшимиәл-Бәсри[1], оған Убайдуллаһ ибн Муса[2], оған Исраиль[3], Ибәд ибн Мәнсурдан (Хә)[4] хабарлағанжәнебізге Әли ибн Худжр, оған Язид ибн Хәрун, оған Ибәд ибн Мәнсур[5], Икримадан Ибн Аббастың былай дегенін хабарлаған: «Алла Елшісі, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, жатар алдында әр көзіне үш рет сүрме жағатын»[6].

Сондай-ақ, Язид ибн Хәрун[7] өзі риуаят еткен хадистеАлла Елшісінің, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, сүрме сақтайтын құтысы болғандығын және ұйықтар алдында әр көзіне сол құтыдағы сүрмені жаққандығын айтқан.

Бірінші хадисте сүрмені Алла Елшісінің, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, өзі пайдаланғандығына айқын меңзеу болған жоқ еді, бұл хадисте ол туралы анық айтылған.

Сондай-ақ, бір айта кететіні, мухаддистердің түсінігінде хадистің бір мәтінінің екі түрлі иснады болса, ол екі хадис болып саналады. Сол себепті, көптеген мухаддистердің «біз мыңдаған хадистерді жатқа білетінбіз» дегендерін былай түсіну керек: оған әр түрлі хадистерден тұратын бір мәтін жатады және сахабалар мен тәбиғиндердің пәтуалары да қосылады, өйткені, бұл да олардың түсінігінде хадис деп аталады.

Көп жағдайда егер қандай да бір хадистердің мағыналары өте жақын болса және иснадта ортақ мәдары (түйісу нүктесі) бар болса, мухаддистер «тахуил» тәсілін пайдаланып, бір мәтінге екі иснад келтіреді. Осы хадисте соның үлгісін көріп отырмыз.

Басқаша айтқанда, бізде имам Тирмизи жеткізген екі иснад бар: Абдуллаһ ибн әс-Сабәх, Абдуллаһ ибн Мусадан, Исраилдан, Ибәд ибн Мәнсурдан, Икримадан, Ибн Аббастан; екінші иснад – Әли ибн Худжр, Язид ибн Хәруннан, Ибәдибн Мәнсурдан, Икримадан, Ибн Аббастан.

Өзіміз көріп отырғандай, осы екі иснадтың екеуі де Ибәд ибн Мәнсурда түйіседі, ол осы иснадтың мәдары болып табылады.

Сондықтан, имам әт-Тирмизи екі иснадты бөлек-бөлек жазбас үшін «тахуил» әдісін пайдаланып, бірінші иснадты мәдарға дейін ғана, екінші иснадты түгелдей келтірген де, Ибәд ибн Мәнсурға дейін ғана келтірілген бірінші иснадтың ары қарай дәл солай жалғасатынын көрсеткен: Икримадан, Ибн Аббастан.

Ал, егер екі риуаяттың арасында хадистің мәтінінде болар-болмас айырмашылық бар болса,өзіміз осында көріп отырғандай, мухаддистер оны да көрсетеді.

Имам әт-Тирмизидің Язид ибн Хәрунды ерекше бөліп жазған себебіне келер болсақ, ол Ибәд ибн Мәнсурдан риуаят етілген хабарламадағы айырмашылық соның баяндауында екенін көрсету үшін солай жасаған.

Бұл мухаддистердің Сүннетті сақтауда қаншалықты мұқият болғандарын, оның болмашы тұстары мен бүге-шігесін жеткізуде қаншалықты нақтылық және академиялық танытқандарын көрсетеді. Лайым Алла Тағала оларға разы болғай және Алла Елшісінің, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, Сүннетін сақтағандары үшін сауапқа бөлегей! Әмин.

[1] Сенімге лайықты. Одан риуаят етілген хадистер Ибн Мәджәнің жинағынан басқа жинақтардың бәрінде келтіріледі.

[2] Өзінің білімімен және шыншылдығымен белгілі шииттердің бірі. Одан хадистер риуаят етілген. Құран оқу саласындағы білімімен танымал. Оның күлгенін ешкім көрмеген деседі.

[3] Исраиль ибн Юнус ибн ӘбуИсхақәс-Сабии.

[4] Бұл мухаддистердің терминологиясында «тахуил әл-иснад» деп аталады – мухаддис бір хадис мәтініне бірнеше иснадты келтіргенде қойылады, бұл белгі иснадтың қайта басталғандығын және ары қарайғы нүктелердің бірінде содан алдыңғы иснадпен түйісетінін білдіреді. Бұл, әсіресе, Муслимнің «Сахихінде» жиі кездеседі.

[5] Бұл – екі иснадтың бірігу нүктесі.

[6] Бұл – Исраиль ибн Юнустан риуаят етілген, бірінші риуаят. Ал, Язид ибн Хәрун жеткізген екінші риуаятты автор бөлек көрсетеді.

[7] Яғни, Ибәдтан,Икримадан, Ибн Аббастан.

Жалғасы бар ин ша Алла..

Әбу Әли әл-Әшғари, хафизахулла

_____________________________

Орыс тілінен аударған Azan.kz

P.S. Сайтымызда жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.

Azan.kz сайтында жарияланған кез келген ақпараттарды көшіріп алып, өзге желілерге таратушылардан және басқа сайттарға жариялаушылардан міндетті түрде Azan.kz сайтына сілтеме қоюларыңызды сұраймыз.

Өзге адамның еңбегіне құрметпен және аманат ретінде қарауды ең алдымен мұсылман бауырларымыздан сұраймыз.

Түсіністік танытқандарыңыз үшін алғыс білдіреміз